2022-11-19, 12:00–12:30 (Europe/Athens), Room III
Στην εποχή μας, που χαρακτηρίζεται από την τεχνολογία της πληροφορίας και στο σημερινό πνεύμα της παγκοσμιοποίησης, υπάρχει μια ριζική αλλαγή στις μεθόδους διδασκαλίας και η τηλεδιάσκεψη αναδύεται σε παγκόσμιο επίπεδο ως ένα νέο σύγχρονο και διαπολιτισμικό εκπαιδευτικό εργαλείο. Έτσι, αμφισβητείται η παραδοσιακή διδακτική των μαθημάτων και αναδύονται νέες επικοινωνιακές προσεγγίσεις. Αυτή η νέα τάση υποστηρίζεται από τις ευρωπαϊκές αρχές και τις αρμόδιες εθνικές αρχές κι ενσωματώνεται στην εισαγωγή μαθημάτων στα σχολικά και πανεπιστημιακά προγράμματα σπουδών αναδεικνύοντας τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών.
Η παγκοσμιοποίηση επιβάλλει τη συνάντηση διαφορετικών κοινωνικών, κρατικών και εθνικών ομάδων, των οποίων η ταυτότητα στηρίζεται σε διαφορετικές πολιτιστικές αξίες, οι οποίες, αναπόφευκτα, επιβάλλουν διαφορετικές ερμηνείες των γεγονότων.
…Κι αν αυτά τα γεγονότα και τις αξίες, τα μελετούσαμε ταυτόχρονα;
Αυτή η πρόταση αρθρώνεται γύρω από τους τρεις ακόλουθους άξονες.
Πρώτον, παρουσιάζουμε την διαδρομή αυτής της πρωτοποριακής πρότασης, τη μέθοδο που προτείνεται να ακολουθηθεί, τα μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και την επιλογή των ομάδων εργασίας. Στη συνέχεια, εστιάζουμε στον διττό στόχο της πρότασής μας, ο οποίος στοχεύει στην εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση μαθητών, φοιτητών, εκπαιδευτικών κι ερευνητών, αλλά κυρίως στη μελέτη των πολιτιστικών αξιών που αφήνουν αναπόφευκτα αποτυπώματα διαμέσου της συνεργασίας με τους «άλλους» και τέλος, γίνεται ανίχνευση της χρησιμότητας κι αποτελεσματικότητας της συγκεκριμένης πρότασης, μέσω ερωτηματολογίων αξιολόγησης.
Αρχικά, για να πραγματοποιήσουμε το συγκεκριμένο, προτεινόμενο, εκπαιδευτικό πρόγραμμα, έχουμε σχεδιάσει δύο μαθήματα, το ένα σε ελληνικό πανεπιστήμιο, το δεύτερο σ’ ένα άλλο ελληνικό πανεπιστήμιο ή σ’ ένα άλλο πανεπιστήμιο οποιασδήποτε χώρας, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε τμήματος ή σχολής, μια σύνδεση, «αναπόφευκτα περιορισμένη», μέσω Skype ή οποιουδήποτε άλλου προγράμματος τηλεδιάσκεψης και την εφαρμογή Word στο i-cloud, που επιτρέπει τη διαδραστική επεξεργασία κειμένου.
Σίγουρα, ένα μάθημα ταυτόχρονης διδασκαλίας είναι μια καινοτόμος και πρωτότυπη ιδέα που επιτρέπει τον εμπλουτισμό των γνώσεων των συμμετεχόντων, μέσω μιας συγκεκριμένης διαλεκτικής. Από αυτή την άποψη, είναι επιθυμητό οι εκπαιδευτικοί να είναι ανοιχτοί σε νέες ιδέες και ικανοί να συνεργαστούν μεταξύ τους, προκειμένου να είναι σε θέση να οργανώσουν κατάλληλα και από κοινού το μάθημα, κατανοώντας τις ανάγκες και τις σκέψεις των φοιτητών των άλλων χωρών, καθώς και να παροτρύνουν τους φοιτητές τους να συμμετέχουν, καλλιεργώντας τους την έννοια του «Entre – Ανάμεσα» σύμφωνα με τον Michel Serres, κατά τον οποίο όλοι καλούμαστε να διανύσουμε μισή απόσταση, αφήνοντας πίσω κάποιες από τις πολιτιστικές αξίες που κουβαλούμε, μέχρι να φτάσουμε ή να προσεγγίσουμε τον «άλλο» και να συνυπάρξουμε αρμονικά, καθώς και ο «άλλος» καλείται να κάνει ακριβώς το ίδιο, με σκοπό την συνάντησή μας κάπου στα μισά της διαδρομής.
Δευτερευόντως, μέσω της τηλεδιάσκεψης, η πρότασή μας στοχεύει να προτείνει ένα νέο πλαίσιο για τη διδασκαλία της μεθοδολογίας της έρευνας, βασισμένη στην ταυτόχρονη διδασκαλία της, να καλλιεργήσει τις δεξιότητες των φοιτητών προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων, να προωθήσει την ανταλλαγή ιδεών και συνεργατικών δραστηριοτήτων μεταξύ των συμμετεχόντων, να εξετάσει κριτικά την ετερότητα μέσα από τις δυσκολίες που σχετίζονται με την έρευνα, να οξύνει την περιέργεια των φοιτητών για άλλους πολιτισμούς (διαπολιτισμικότητα) αλλά και να τους εκπαιδεύσουμε να σέβονται και να αποδέχονται τον «άλλο», να οργανώνουν τη σκέψη τους και ν’ αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους.
Τρίτος άξονας, στο τέλος αυτής της ταυτόχρονης, διαδικτυακής συνδιδασκαλίας, προτείνεται μια προσωπική και συλλογική αξιολόγηση της πρότασης μας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί ζητώντας από τους συμμετέχοντες να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο αξιολόγησης. Σκοπός αυτής της προσέγγισης είναι η συλλογή αποτελεσμάτων ανατροφοδότησης για την επαλήθευση της χρησιμότητας της πρότασης και του επιπέδου επιτυχίας. Αποδεικνύεται ότι αυτό το είδος σύγχρονης και συνεργατικής εργασίας και έρευνας, που βασίζεται στην εφαρμογή των ΤΠΕ, είναι ελκυστικό, εύκολο στη χρήση και εκτιμάται ιδιαίτερα.
Ο ενθουσιασμός των φοιτητών και η αμοιβαία συνεργασία τους φαίνεται ν’ αποτελούν πολύ ελπιδοφόρα στοιχεία για τη διοργάνωση κοινών σεμιναρίων και μελλοντικών συνεργασιών, όπως η εισαγωγή μαθημάτων μέσω τηλεδιάσκεψης στο μοντέλο εκπαίδευσης νέων ερευνητών ή η καθιέρωση κοινού μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών με ταυτόχρονη παρακολούθηση.
Έτσι, σε μια εποχή που περισσότερο από ποτέ, τα επιστημονικά ζητήματα βασίζονται στην κατασκευή ερευνητικών υποδομών στην πρώτη γραμμή της επιστημονικής και τεχνολογικής γνώσης και παρόλο που το πεδίο των ερευνητικών μας δραστηριοτήτων βρίσκεται εκτός των τεχνολογικών επιτευγμάτων των λεγόμενων «σκληρών» επιστημών, η συνιστώσα των ανθρωπιστικών σπουδών χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο οπτικοακουστικά μέσα, την επιστήμη των υπολογιστών, τις ψηφιακές βιβλιοθήκες, την τηλεδιάσκεψη, καθώς και άλλα προγράμματα ανοιχτού κώδικα και βάσεις δεδομένων, που καθιστούν την έρευνα ακόμα πιο ενδιαφέρουσα, διευκολύνουν την πρόσβαση σε παγκόσμια κλίμακα και ανοίγουν τους ορίζοντες των νέων ερευνητών.
Σε αυτό το πλαίσιο, πρόκειται για την εντατικοποίηση της εφαρμογής μιας τοπικής στρατηγικής για την ανάπτυξη των υφιστάμενων ψηφιακών υποδομών και υποδομών πληροφορικής και, ει δυνατόν, για την ολοκλήρωση διεθνών προγραμμάτων, ευρωπαϊκών υποδομών τηλεδιάσκεψης και ακόμη, ενίοτε, λιγότερο θεσμοθετημένων υποδομών όπως το Skype, οι οποίες, επιτακτικά, πρέπει να πληρούν κριτήρια επιστημονικής και τεχνολογικής αριστείας, αποτελεσματικής διακυβέρνησης μεταξύ των εταίρων, και ευκολία και πρόσβαση αναγνωσιμότητας. Έτσι, αυτό το εργαλείο θα έχει τα απαραίτητα χαρακτηριστικά που απαιτούνται στο πλαίσιο της πανεπιστημιακής συνεργασίας σε διεθνές, ευρωπαϊκό κι εθνικό επίπεδο και θα εγγυάται τη διεξαγωγή ερευνητικών δραστηριοτήτων πολύ υψηλού επιπέδου. Θα είναι σε θέση να διεξάγει ερευνητικές δραστηριότητες ειδικά για τις ανάγκες και τις απαιτήσεις που προσδιορίζονται από τους εταίρους, τόσο επί τόπου, στα πανεπιστήμια με τα οποία η συνεργασία είναι επιθυμητή, όσο και εξ αποστάσεως.
Ας σκεφτεί κανείς τον πλούτο και τ’ αποτελέσματα που θα μπορούσε, επιπλέον, να επιφέρει η συγκεκριμένη πρόταση, ιδιαίτερα στο μάθημα της κοινής και ταυτόχρονης μελέτης ενός επιλεγμένου ιστορικού γεγονότος, το οποίο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί ανάμεσα σ’ ένα πανεπιστήμιο της Ελλάδας κι ένα πανεπιστήμιο της Τουρκίας ή σ’ ένα πανεπιστήμιο της Γαλλίας και σ’ ένα πανεπιστήμιο της Γερμανίας ή, όταν αυτό καταστεί δυνατό, ανάμεσα σ’ ένα πανεπιστήμιο της Ρωσίας και σ’ ένα πανεπιστήμιο της Ουκρανίας, για παράδειγμα. Κι αυτό γιατί η ιστορία επιδέχεται διάφορες και διαφορετικές ερμηνείες, οι οποίες αξίζει να μελετηθούν σ’ ένα πλαίσιο εποικοδομητικής συνεργασίας. Έτσι, ίσως να καταφέρουμε να προσεγγίσουμε τον «άλλο», αλλά και να επιτρέψουμε στον «άλλο» να μας προσεγγίσει. Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα μιας τέτοιας συνεργασίας μόνο θετικό πρόσημο μπορεί να έχει.
Στην εποχή μας, που χαρακτηρίζεται από την τεχνολογία της πληροφορίας και στο σημερινό πνεύμα της παγκοσμιοποίησης, υπάρχει μια ριζική αλλαγή στις μεθόδους διδασκαλίας και η τηλεδιάσκεψη αναδύεται σε παγκόσμιο επίπεδο ως ένα νέο σύγχρονο και διαπολιτισμικό εκπαιδευτικό εργαλείο. Έτσι, αμφισβητείται η παραδοσιακή διδακτική των μαθημάτων και αναδύονται νέες επικοινωνιακές προσεγγίσεις. Αυτή η νέα τάση υποστηρίζεται από τις ευρωπαϊκές αρχές και τις αρμόδιες εθνικές αρχές κι ενσωματώνεται στην εισαγωγή μαθημάτων στα σχολικά και πανεπιστημιακά προγράμματα σπουδών αναδεικνύοντας τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών.
Η παγκοσμιοποίηση επιβάλλει τη συνάντηση διαφορετικών κοινωνικών, κρατικών και εθνικών ομάδων, των οποίων η ταυτότητα στηρίζεται σε διαφορετικές πολιτιστικές αξίες, οι οποίες, αναπόφευκτα, επιβάλλουν διαφορετικές ερμηνείες των γεγονότων.
…Κι αν αυτά τα γεγονότα και τις αξίες, τα μελετούσαμε ταυτόχρονα;
Αυτή η πρόταση αρθρώνεται γύρω από τους τρεις ακόλουθους άξονες.
Πρώτον, παρουσιάζουμε την διαδρομή αυτής της πρωτοποριακής πρότασης, τη μέθοδο που προτείνεται να ακολουθηθεί, τα μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και την επιλογή των ομάδων εργασίας. Στη συνέχεια, εστιάζουμε στον διττό στόχο της πρότασής μας, ο οποίος στοχεύει στην εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση μαθητών, φοιτητών, εκπαιδευτικών κι ερευνητών, αλλά κυρίως στη μελέτη των πολιτιστικών αξιών που αφήνουν αναπόφευκτα αποτυπώματα διαμέσου της συνεργασίας με τους «άλλους» και τέλος, γίνεται ανίχνευση της χρησιμότητας κι αποτελεσματικότητας της συγκεκριμένης πρότασης, μέσω ερωτηματολογίων αξιολόγησης.
Αρχικά, για να πραγματοποιήσουμε το συγκεκριμένο, προτεινόμενο, εκπαιδευτικό πρόγραμμα, έχουμε σχεδιάσει δύο μαθήματα, το ένα σε ελληνικό πανεπιστήμιο, το δεύτερο σ’ ένα άλλο ελληνικό πανεπιστήμιο ή σ’ ένα άλλο πανεπιστήμιο οποιασδήποτε χώρας, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε τμήματος ή σχολής, μια σύνδεση, «αναπόφευκτα περιορισμένη», μέσω Skype ή οποιουδήποτε άλλου προγράμματος τηλεδιάσκεψης και την εφαρμογή Word στο i-cloud, που επιτρέπει τη διαδραστική επεξεργασία κειμένου.
Σίγουρα, ένα μάθημα ταυτόχρονης διδασκαλίας είναι μια καινοτόμος και πρωτότυπη ιδέα που επιτρέπει τον εμπλουτισμό των γνώσεων των συμμετεχόντων, μέσω μιας συγκεκριμένης διαλεκτικής. Από αυτή την άποψη, είναι επιθυμητό οι εκπαιδευτικοί να είναι ανοιχτοί σε νέες ιδέες και ικανοί να συνεργαστούν μεταξύ τους, προκειμένου να είναι σε θέση να οργανώσουν κατάλληλα και από κοινού το μάθημα, κατανοώντας τις ανάγκες και τις σκέψεις των φοιτητών των άλλων χωρών, καθώς και να παροτρύνουν τους φοιτητές τους να συμμετέχουν, καλλιεργώντας τους την έννοια του «Entre – Ανάμεσα» σύμφωνα με τον Michel Serres, κατά τον οποίο όλοι καλούμαστε να διανύσουμε μισή απόσταση, αφήνοντας πίσω κάποιες από τις πολιτιστικές αξίες που κουβαλούμε, μέχρι να φτάσουμε ή να προσεγγίσουμε τον «άλλο» και να συνυπάρξουμε αρμονικά, καθώς και ο «άλλος» καλείται να κάνει ακριβώς το ίδιο, με σκοπό την συνάντησή μας κάπου στα μισά της διαδρομής.
Δευτερευόντως, μέσω της τηλεδιάσκεψης, η πρότασή μας στοχεύει να προτείνει ένα νέο πλαίσιο για τη διδασκαλία της μεθοδολογίας της έρευνας, βασισμένη στην ταυτόχρονη διδασκαλία της, να καλλιεργήσει τις δεξιότητες των φοιτητών προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων, να προωθήσει την ανταλλαγή ιδεών και συνεργατικών δραστηριοτήτων μεταξύ των συμμετεχόντων, να εξετάσει κριτικά την ετερότητα μέσα από τις δυσκολίες που σχετίζονται με την έρευνα, να οξύνει την περιέργεια των φοιτητών για άλλους πολιτισμούς (διαπολιτισμικότητα) αλλά και να τους εκπαιδεύσουμε να σέβονται και να αποδέχονται τον «άλλο», να οργανώνουν τη σκέψη τους και ν’ αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους.
Τρίτος άξονας, στο τέλος αυτής της ταυτόχρονης, διαδικτυακής συνδιδασκαλίας, προτείνεται μια προσωπική και συλλογική αξιολόγηση της πρότασης μας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί ζητώντας από τους συμμετέχοντες να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο αξιολόγησης. Σκοπός αυτής της προσέγγισης είναι η συλλογή αποτελεσμάτων ανατροφοδότησης για την επαλήθευση της χρησιμότητας της πρότασης και του επιπέδου επιτυχίας. Αποδεικνύεται ότι αυτό το είδος σύγχρονης και συνεργατικής εργασίας και έρευνας, που βασίζεται στην εφαρμογή των ΤΠΕ, είναι ελκυστικό, εύκολο στη χρήση και εκτιμάται ιδιαίτερα.
Ο ενθουσιασμός των φοιτητών και η αμοιβαία συνεργασία τους φαίνεται ν’ αποτελούν πολύ ελπιδοφόρα στοιχεία για τη διοργάνωση κοινών σεμιναρίων και μελλοντικών συνεργασιών, όπως η εισαγωγή μαθημάτων μέσω τηλεδιάσκεψης στο μοντέλο εκπαίδευσης νέων ερευνητών ή η καθιέρωση κοινού μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών με ταυτόχρονη παρακολούθηση.
Έτσι, σε μια εποχή που περισσότερο από ποτέ, τα επιστημονικά ζητήματα βασίζονται στην κατασκευή ερευνητικών υποδομών στην πρώτη γραμμή της επιστημονικής και τεχνολογικής γνώσης και παρόλο που το πεδίο των ερευνητικών μας δραστηριοτήτων βρίσκεται εκτός των τεχνολογικών επιτευγμάτων των λεγόμενων «σκληρών» επιστημών, η συνιστώσα των ανθρωπιστικών σπουδών χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο οπτικοακουστικά μέσα, την επιστήμη των υπολογιστών, τις ψηφιακές βιβλιοθήκες, την τηλεδιάσκεψη, καθώς και άλλα προγράμματα ανοιχτού κώδικα και βάσεις δεδομένων, που καθιστούν την έρευνα ακόμα πιο ενδιαφέρουσα, διευκολύνουν την πρόσβαση σε παγκόσμια κλίμακα και ανοίγουν τους ορίζοντες των νέων ερευνητών.
Σε αυτό το πλαίσιο, πρόκειται για την εντατικοποίηση της εφαρμογής μιας τοπικής στρατηγικής για την ανάπτυξη των υφιστάμενων ψηφιακών υποδομών και υποδομών πληροφορικής και, ει δυνατόν, για την ολοκλήρωση διεθνών προγραμμάτων, ευρωπαϊκών υποδομών τηλεδιάσκεψης και ακόμη, ενίοτε, λιγότερο θεσμοθετημένων υποδομών όπως το Skype, οι οποίες, επιτακτικά, πρέπει να πληρούν κριτήρια επιστημονικής και τεχνολογικής αριστείας, αποτελεσματικής διακυβέρνησης μεταξύ των εταίρων, και ευκολία και πρόσβαση αναγνωσιμότητας. Έτσι, αυτό το εργαλείο θα έχει τα απαραίτητα χαρακτηριστικά που απαιτούνται στο πλαίσιο της πανεπιστημιακής συνεργασίας σε διεθνές, ευρωπαϊκό κι εθνικό επίπεδο και θα εγγυάται τη διεξαγωγή ερευνητικών δραστηριοτήτων πολύ υψηλού επιπέδου. Θα είναι σε θέση να διεξάγει ερευνητικές δραστηριότητες ειδικά για τις ανάγκες και τις απαιτήσεις που προσδιορίζονται από τους εταίρους, τόσο επί τόπου, στα πανεπιστήμια με τα οποία η συνεργασία είναι επιθυμητή, όσο και εξ αποστάσεως.
Ας σκεφτεί κανείς τον πλούτο και τ’ αποτελέσματα που θα μπορούσε, επιπλέον, να επιφέρει η συγκεκριμένη πρόταση, ιδιαίτερα στο μάθημα της κοινής και ταυτόχρονης μελέτης ενός επιλεγμένου ιστορικού γεγονότος, το οποίο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί ανάμεσα σ’ ένα πανεπιστήμιο της Ελλάδας κι ένα πανεπιστήμιο της Τουρκίας ή σ’ ένα πανεπιστήμιο της Γαλλίας και σ’ ένα πανεπιστήμιο της Γερμανίας ή, όταν αυτό καταστεί δυνατό, ανάμεσα σ’ ένα πανεπιστήμιο της Ρωσίας και σ’ ένα πανεπιστήμιο της Ουκρανίας, για παράδειγμα. Κι αυτό γιατί η ιστορία επιδέχεται διάφορες και διαφορετικές ερμηνείες, οι οποίες αξίζει να μελετηθούν σ’ ένα πλαίσιο εποικοδομητικής συνεργασίας. Έτσι, ίσως να καταφέρουμε να προσεγγίσουμε τον «άλλο», αλλά και να επιτρέψουμε στον «άλλο» να μας προσεγγίσει. Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα μιας τέτοιας συνεργασίας μόνο θετικό πρόσημο μπορεί να έχει.
